دوایر سنگی استون‌هنج یکی از عجایب جهان باستان و از مشهورترین محوطه‌های باستانی امروز جهان است که قدمت آن به عصر نوسنگی و عصر مفرغ بر می گردد و براساس تاریخ‌گذاری رادیوکربن ۳۱۰۰ سال قدمت دارد. این مسئله ثابت می کند که استون هنج از اهرام مصر هم قدیمی تر است. این اثر تاریخی دنیا از سال ۱۹۸۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
استون‌هنج بنای پیش تاریخی است که توسط مردم باستان در اروپا ساخته شده‌است و در جنوب انگلستان، در شهرستان ویلتشایر که در ۳٫۲ کیلومتری غرب آمسبوری و ۱۳ کیومتری سالزبری قرار دارد. این بنا در دشت سالزبری واقع شده و پس از مایلها عبور از تپه و دشت در ییلاقات انگلیس، منظره این بنای غیر عادی و عجیب، انسان را به سکون و حیرت وا می‌دارد که چگونه در این بنا از تخته سنگهای بسیار بزرگ که ارتفاع هریک ۶ متر و وزن هریک به حدود ۵۰ تن میرسد، استفاده شده است.
نکته حیرتآور دیگر اینجاست که این تخته سنگ‌ها به صورت یک دایره متحدالمرکز در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند چنانکه برخی میگویند حرکت دادن سنگهای عظیم الجثه به محل استقرارشان، یک کار بسیار بزرگ بوده است.
یک مطالعه نشان میدهد که یک هزار نفر در مدت ۳ هفته میتوانستند فقط یک قطعه سنگی را به استون هنج حمل کنند که حتی با استفاده از چنین نیروی کار عظیمی، ساخت قسمت مرکزی بنا بیش از ۱۰ سال طول می‌کشد.
به عقیده کارشناسان، استون‌هنج در چند مرحله و در یک بازهٔ زمانی هزارساله، از ۳ هزار تا ۲ هزار سال پیش از میلاد مسیح،ساخته شده است. ساخت استون‌هنج در زمان خود یک شاهکار مهندسی و مستلزم انگیزه، وقت و نیروی انسانی بالایی بوده است. با این حال تا امروز دلیل ساخت استون‌هنج روشن نشده است، هر چند تئوری‌های زیادی در مورد کاربرد و دلیل ساخت این دوایر سنگی وجود دارد که هنوز هیچ یک از آنها به یقین ثابت نشده‌اند.
اما در مورد اینکه گذشتگان از استون‌هنج چه استفادهای میکردهاند تعبیرهای متفاوتی وجود دارد؛ عده‌ای معتقدند که این بنا به عنوان معبد در گذشته استفاده می‌شده است و عده‌ای دیگر هم بر این اعتقادند که این بنا در گذشته برای بهبود بیماران کاربرد داشته و بیماران زمان بیماری در این بنا حضور پیدا میکردند. همچنین برخی معتقدند این بنا یک بنای نجومی است و از آن استفادههای نجومی می‌شده است.
نکته اسرار آمیز در مورد این بنا این نیست که چرا این بنا ساخته شده است بلکه مهم‌تر این است که قرارگیری این سنگ‌ها در کنار یکدیگر به چه صورت بوده است و با چه قدرتی توانستهاند سنگهایی با این وزن و حجم را در کنار یکدیگر قرار دهند.
غولهای سنگی انگلیس با ۵۰۰۰ سال قدمت مانند بسیاری از آثار معماری دنیا (اهرام ثلاثه) رازهای فراوانی در دل خود دارد که پاسخ به آنها نیازمند سالها تحقیق در حوزه تاریخ و معماری است.
بیشتر بناهای بزرگ برای دنیای امروزی یک معما می باشند. دانشمندان و باستان شناسان در سراسر اعصار سعی در یافتن اسرار ساخت این بناها کرده اند. برای آنها یک کار بسیار مشکل بود که بتوانند این سنگهای بزرگ را طوری در کنار هم قرار دهند که دارای یک شکوه عظیم شود. این بناها می توانستند به عنوان محل سکونت، معابد، مقابر و یا حتی تقویم های بزرگ در فضای باز مورد استفاده قرار گیرند. مردم می توانستند با دنبال کردن حرکت اجرام آسمانی، درباره فصلهای سال چیزهایی یاد بگیرند. مردم دانشمند اولیه به مقدار زیادی برای درو کردن محصولات و غذای خود به فصول سال متکی بودند. آنها فصلها را بوسیله مراسم و تشریفات مذهبی جشن می گرفتند. احتمال اینکه این مناطق و نواحی حکم مقدس برای مردم داشته است، بسیار زیاد می باشد.
